Porucznik Radio-Nawigator Stanisław „Sweetie” Sadowski, nr ewidencyjny P-2227 [P.782394]

Za nami pełne wspomnień spotkanie z żywą historią porucznika Radio-Nawigatora Stanisława „Sweetie” Sadowskiego z 307 Dywizjonu Myśliwskiego Nocnego „Lwowskich Puchaczy”. Jego dzieje zamknięte w podarowanych nam artefaktach do Muzeum przynieśli z opowieściami Paul (Paweł) Sadowski, syn Bohatera 307-go oraz kpt pil. Piotr Michalski, przyjaciel Stanisława Sadowskiego, a zarazem historyk Fundacji Historycznej Lotnictwa Polskiego. Spotkanie, które odbywało się w większości w języku angielskim, prowadzone było przez z-cę dyrektora muzeum Jakuba Mitka. W przekazywanie pamiątek po Lotniku, a także organizację wizyty Paula Sadowskiego zaangażowani byli także Jacek Zagożdżon, kustosz MSP oraz Katarzyna Ragus, Główna Inwentaryzator naszej instytucji.

Podchorążowie Lotniczej Akademii Wojskowej, uczniowie Ogólnokształcącego Liceum Lotniczego w Dęblinie i zgromadzeni goście mieli wyjątkową okazję wysłuchać niełatwej historii miłości człowieka do lotnictwa w perspektywie wojny, tułaczki, emigracji i utrzymania rodziny. Dowiedzieliśmy się jak w czasie wojny zdobyć rogowy grzebień w Belfaście oraz jak wielkie emocje rodzi walka powietrzna.

Podczas spotkania uczestnicy mogli zapoznać się z pamiątkami po Stanisławie Sadowskim, które jego syn Paul przekazał do kolekcji naszego muzeum.

Stanisław Sadowski urodził się 21 lipca 1917 roku w Trębaczowie. Był jednym z sześciorga dzieci Wincentego i Katarzyny Sadowskich. Jako 13-latek, 3 września 1930 r. wstąpił do Drużyny Związku Harcerstwa Polskiego im. Stefana Batorego w Spale, gdzie zdobył II męski stopień harcerski – wywiadowcę. Lata przedwojenne Stanisław Sadowski spędził w Warszawie, gdzie mieszkał na Wierzbnie, przy ulicy Wielickiej 33/36.

W 1931 roku ukończył Publiczną Szkołę Powszechną, natomiast Gimnazjum im. Giżyckiego w Warszawie przy ul. Puławskiej 113 w roku 1935. W tym czasie podjął pracę w Polskich Liniach Lotniczych „LOT”, gdzie spędził lata 1934-38.12 czerwca 1936 r. Stanisław Sadowski otrzymał nagrodę Prezydenta Miasta za wzorowe sprawowanie w szkole oraz bardzo dobre postępy w naukach, przyznaną przez Radę Pedagogiczną Publicznej Szkoły Dokształcającej Zawodowej Nr 2 w Warszawie. Po dwóch latach nauki ukończył w roku 1937 Szkołę Kolejową i Fotograficzną. 20 września 1937 roku ukończył Kurs Sportu Spadochronowego pierwszego stopnia, zorganizowany przez Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Okręg M. St. Warszawy. Nr dyplomu 448.

Uczęszczał również do Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda przy ul. Mokotowskiej 4/6 w Warszawie.

W wieku zaledwie 22 lat Stanisław Sadowski zaciągnął się do Polskich Sił Powietrznych. Podczas Wojny Obronnej września 1939 r. służył w randze st. szer. w 1 Pułku Lotniczym w Warszawie. Jak wspomina jego syn Paul, był to związek, który poza małżeństwem z Reginą Sidorowicz, był najważniejszym w całym jego życiu. Po niemieckiej inwazji na Polskę Sadowski przedostał się do Rumunii, następnie Francji, a po jej upadku w 1940 r. do Anglii. Został oddelegowany do Bazy Polskich Sił Powietrznych w Blackpool, gdzie w Centrum Wyszkolenia Ziemnego Lotnictwa Polskiego przy RAF odbył kurs strzelców w West Freugh, które ukończył 7 października 1941 r. Rozkazem CWZ Nr.222/41 otrzymał tytuł strzelca samolotowego i znak obserwatora. W 1941 r. został przydzielony do 307 Polskiego Dywizjonu Nocnych Myśliwców „Lwowskich Puchaczy”. Kolejne szkolenie w Centrum Wyszkolenia Ziemnego Lotnictwa Polskiego przy RAF ukończył 10 lipca 1942 r, już w randze kaprala, zdobywając tytuł i znak radio-obserwatora – rozkaz PSO.Nr.164/42

W dniu 25 września 1943 r. załoga P/O Stanisław Sadowski z F/Sgt. Ludwigiem Steinke za sterami, lecąc samolotem Mosquito II, nr DD724 zaliczyli spektakularne zwycięstwo. Raportowali zestrzelenie: 1 Ju 88 na pewno, 1 Ju 88 uszkodzony i 1 Ju 88 prawdopodobnie.

Stanisław Sadowski stopień porucznika otrzymał 1 września 1944 r, angielskie stopnie ze starszeństwem:

– Pilot Officer (Podporucznik) 1 maja 1943 r.

– Flying Officer F/O (Porucznik) 1 lutego [listopada] 1943 r.

– Flight Lieutenant F/Lt 1 maja 1945 r.

Sadowski odznaczony został m.in. Orderem Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Lotnictwa. Brytyjskie odznaczenia to m.in. Gwiazda Wojenna, Gwiazda Europy Załogi Lotniczej z okuciami atlantyckimi i francusko-niemieckimi, Medal Obrony i Medal Wojenny. Był szczególnie dumny z Virtuti Militari (nr 9548), jednego z najwyższych odznaczeń wojennych o imponującej historii; oraz Medal 50-lecia upamiętniający wyzwolenie Wysp Normandzkich, który został mu osobiście nadany przez ówczesnego Karola, księcia Walii, obecnie króla Karola III. Część pamiątek po bohaterze naszej uroczystości znajduje się już na wystawie głównej, natomiast przekazane we środę artefakty czeka jeszcze dość długa, muzealna droga, podczas której zostaną poddane inwentaryzacji, będą opisane, a następnie udostępnione naszym odwiedzającym.

Stanisław Sadowski zmarł 5 września 1997 roku w Scarborough, Ontario, Kanada. Dziękujemy jego synowi Pawłowi za obdarzenie naszej instytucji zaufaniem

Tekst: Jacek Zagożdżon, Jakub Mitek, Fot. Marcin Kalbarczyk