Dęblińskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

Delegacja Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie wzięła udział w uroczystości odsłonięcia pomnika – Alei Rodzin Dęblińskich niosących pomoc Żydom w czasie Holocaustu.

Zainicjowana przez Towarzystwo Przyjaciół Dęblina szeroko zakrojona akcja upamiętnienia dęblińskich Sprawiedliwych wpisała się w obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, który od 2018 roku obchodzimy 24 marca.

Pomnik – Aleja stanowi hołd wszystkim rodzinom, które mimo zagrożenia własnego życia podjęły się pomocy eksterminowanym sąsiadom. Wybór miejsca nie jest przypadkowy – Aleja swój początek bierze nieopodal rampy kolejowej często służącej do „przeładunku” kolejnych pracowników znajdującego się tu niemieckiego obozu pracy przymusowej Żydów „Bauleitung der Luftwaffe” i wiedzie do bram cmentarza wojennego Balonna. Pracowali tu zarówno dęblińscy, jak i przywiezieni z innych miejsc Żydzi.

Decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzeja Dudy, Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką obchodzony jest w rocznicę mordu dokonanego przez okupantów niemieckich na pomagającej Żydom rodzinie Ulmów w Markowej na Podkarpaciu.

Tuż przed świtem 24 marca 1944 r. do Markowej na Podkarpaciu przyjechali z Łańcuta niemieccy żandarmi wraz z granatową policją. Oprawcy byli dobrze poinformowani. Wiedzieli, w jakim celu jadą do Markowej i kogo tam szukają. Na poddaszu znaleźli ukrywających się Żydów. Rozległy się strzały. W ciągu kilkunastu minut z rąk żandarmów zginęli wszyscy członkowie rodziny: Józef Ulma, jego żona Wiktoria będąca w zaawansowanej ciąży, ich sześcioro dzieci oraz wszyscy ukrywający się Żydzi z rodzin Goldmanów, Didnerów i Grünfeldów (8 osób).

13 września 1995 r. Instytut Yad Vashem w Jerozolimie uhonorował pośmiertnie Józefa i Wiktorię Ulmów tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

W 2016 r. w Markowej otwarto  muzeum ich imienia, które poświęcone jest wszystkim Polakom ratującym Żydów w czasie Zagłady.

Fot. Kamil Krypski, Cezary Pyrka, Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie