Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie
Zaplanuj wizytęVisit us before flight

Koszalińskie Spotkania z Historią- Z dziejów Centralnego Okręgu Przemysłowego

Data rozpoczęcia: 26 lutego 2021 09:00 | Data zakończenia: 26 lutego 2021 19:00

Zapraszamy do udziału w konferencji popularnonaukowej: Z dziejów Centralnego Okręgu Przemysłowego.

w piątek 26 lutego 2021 zapraszamy na  transmisję on-line na stronie Facebook @PolitechnikaKoszalin

 

Budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP) była jednym z największych przedsięwzięć Drugiej Rzeczypospolitej. W zamyśle miał on zdynamizować rozwój młodego państwa polskiego, tworząc podwaliny pod jego szybkie uprzemysłowienie. Geneza i budowa COP są także ściśle złączone z losami Eugeniusza Kwiatkowskiego. Zbliżająca się kolejna rocznica zainicjowania Centralnego Okręgu Przemysłowego, to okazja do przyjrzenia się temu projektowi z perspektywy historycznej, technicznej i ekonomicznej. Wydarzenie odbywa się w ramach cyklu: Koszalińskie Spotkania z Historią.

 

Konferencji będzie towarzyszyć prezentacja replik sprzętu produkowanego w COP, oraz wystawy wirtualne prezentujące dorobek COP.

 

Organizatorami konferencji są: Politechnika Koszalińska, Bałtyckie Stowarzyszenie Miłośników Historii „Perun”, Archiwum Państwowe w Koszalinie, Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie i Muzeum Obrony Przeciwlotniczej w Koszalinie.

wystawa czasowa

26 lutego 2021 r o godz. 12.00 zostanie zaprezentowana okolicznościowa wystawa poświęcona dziejom Centralnego Okręgu Przemysłowego. Celem wystawy jest podkreślenie faktu, iż Centralny Okręg Przemysłowy był inwestycją wspomagającą obronność II Rzeczypospolitej.

Na ekspozycji zaprezentowane zostaną eksponaty zgromadzone przez członków  Bałtyckiego Stowarzyszenia Miłośników Historii „Perun”, w tym m.in. replika 37 mm armaty przeciwpancernej wz. 36, do której replika celownika w wersji 3D została wykonana specjalnie przez jedną z pracowni Politechniki Koszalińskiej. Jako oryginał posłużył obiekt wypożyczony z Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Bitwy nad Bzurą. Natomiast z dorobkiem tego zasłużonego okręgu przemysłowego będzie można zapoznać się  dzięki obiektom: m.in. replice eksponatów:  ckm wz. 31 „Browning”, rkm wz. 8 i kb Ur wz. 35.  Genezę powstania okręgu przemysłowego, fabryki zbudowane w ramach COP, jak i kalendarium tego projektu i postaci poznamy dzięki ekspozycji posterowej wykonanej przez Politechnikę Koszalińską.

 

do zwiedzania wystawy zapraszamy 26 lutego 2021r w godzinach 12.00-15.00 oraz 27-28.02.2021 r.,w godzinach 9.00-15.00

5 lutego 1937 r. na wniosek wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego Sejm przyjął plan budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego. Położony w widłach Wisły i Sanu COP był jedną z największych inwestycji gospodarczych w Polsce międzywojennej.

Decyzja o budowie COP-u była związana z koniecznością uprzemysłowienia kraju i zlikwidowania przeludnienia wsi. COP wpływał na zwiększenie możliwości obronnych kraju, scalał gospodarczo ziemie byłych zaborów, podnosił prestiż kraju na arenie międzynarodowej i wzmagał zaufanie społeczne do władzy państwowej.

„Zlokalizowany w centralnej części ówczesnej Polski w tzw. +trójkącie bezpieczeństwa+, miał swoim powstaniem zamanifestować przed światem o woli nas Polaków do godnego życia wśród wolnych narodów Europy (…). Jego realizacja miała też pomóc w urzeczywistnieniu marzeń o kraju gospodarczo silnym, bezpiecznym, śmiało w przyszłość patrzącym” – charakteryzował znaczenie COP-u prof. Jan Konefał („COP: Przeszłość-Teraźniejszość-Przyszłość”).

Centralny Okręg Przemysłowy był zwieńczeniem kilkunastoletnich starań Polski w zakresie przebudowy gospodarczej kraju. Po raz pierwszy koncepcję stworzenia okręgu przemysłowego w ramach tzw. trójkąta bezpieczeństwa w widłach rzek Wisły i Sanu wysunął w 1921 r. minister spraw wojskowych Kazimierz Sosnkowski. Zamysł budowy trójkąta bezpieczeństwa odżył w 1928 r. Prezydent Mościcki podpisał wówczas nawet rozporządzenie, które przewidywało ulgi podatkowe dla potencjalnych prywatnych inwestorów. Po kilkuletniej przerwie spowodowanej kryzysem gospodarczym w 1935 r. powstało Biuro Planowania Krajowego w Ministerstwie Skarbu, które opracowywało program uzdrowienia polskiej gospodarki w ramach polityki interwencjonizmu państwowego.

Największymi inwestycjami COP-u były: budowa zapory i elektrowni wodnej w Rożnowie na Dunajcu, Huty Stalowa Wola, fabryk Polskich Zakładów Lotniczych (Wytwórni Płatowców w Mielcu i Wytwórni Silników w Rzeszowie), fabryki celulozy w Niedomicach, elektrowni i zbiornika w Czchowie; rozbudowa Zakładów Zbrojeniowych w Starachowicach i Państwowej Fabryki Broni w Radomiu.

Do innych zakładów, których budowę ukończono lub zapoczątkowano przed wybuchem wojny należą m.in.: Wytwórnia Obrabiarek w Rzeszowie, fabryki amunicji w Skarżysku, Dąbrowie Borze, Jawidzu i Dębie, Fabryka Materiałów Wybuchowych w Pustkowie, Państwowa Wytwórnia Prochu i Materiałów Kruszących w Pionkach, Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów w Sanoku, Wytwórnia Samolotów w Lublinie, Zakłady Chemiczne w Nowej Sarzynie i Państwowe Zakłady Azotowe w Mościcach.

Inwestycje w COP były częścią 15-letniego planu gospodarczego, którego pomysłodawcą był minister Kwiatkowski. Powstały w 1938 r. plan zakładał realizację pięciu trzyletnich etapów rozwoju gospodarczego (do 1953 r.).

Rozwój polskich inwestycji w COP zahamował wybuch II wojny światowej. Niemcy zajęli COP i wykorzystali na potrzeby własnego przemysłu. W latach 1947-1949 – w ramach tzw. planu trzyletniego – większość zakładów odbudowano bądź uruchomiono na nowo. W okresie PRL-u COP stał się ważnym komponentem gospodarki centralnie planowanej. Po przeobrażeniach wynikających z transformacji ustrojowej wiele z jego zakładów funkcjonuje do dziś.

 

źródło: Wacław Kowalski, dzieje.pl