Gen. bryg. pil. obs. Szczepan Ścibior... Wernisaż wystawy

W ramach uroczystości związanych z oficjalnym pochówkiem gen. bryg. pil. obs. Szczepana Ścibiora, Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie przygotowało wystawę pt. „Gen. bryg. pil. obs. Szczepan Ścibior. Absolwent „Szkoły Orląt”, Komendant Oficerskiej, Szkoły Lotniczej, Ofiara zbrodni stalinowskich.” Wystawa ukazuje tragiczne dzieje gen. bryg. pil. obs. Szczepana Ścibiora, absolwenta pierwszej, przedwojennej promocji w dęblińskiej Szkole Orląt. Lata dzieciństwa i młodości, studia w Oficerskiej Szkole Lotnictwa, służbę w Polskich Siłach Powietrznych, pobyt obozie jenieckim, powrót do Dęblina na stanowisko komendanta Oficerskiej Szkoły Lotniczej oraz tragiczną śmierć w 1952 roku, która była konsekwencją terroru stalinowskiego.

Wystawa w części informacyjnej złożona będzie z tablic opowiadających o życiu i tragicznej śmierci lotnika, a także drodze do odnalezienia po wielu latach jego szczątków. Centrum ekspozycji będą stanowiły oryginalne pamiątki rodzinne użyczone przez rodzinę generała, takie jak np. wykonana na obczyźnie polowa odznaka pilota należąca do Szczepana Ścibiora. Eksponaty w przyszłości staną się elementem wystawy stałej na której Szczepan Ścibior znajdzie swoje zasłużone miejsce.

Nota biograficzna:

Szczepan Ścibior urodził się 13 grudnia 1903 roku w Uniejowie nad Wartą. Naukę rozpoczął w 1910 roku w miejscowej Szkole Powszechnej którą ukończył w roku 1916, a następnie w 1917 roku zaczął uczęszczać do Gimnazjum Humanistycznego w Uniejowie które ukończył w 1924 roku. W 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej jako członek Ochotniczej Drużyny Harcerskiej pełnił służbę wartowniczą. Za udział w wojnie został odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. W 1924 roku wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, gdzie zdał maturę, a następnie odbył trzymiesięczną praktykę w 61. Pułku Piechoty w Bydgoszczy. W 1925 roku rozpoczął naukę w Oficerskiej Szkole Lotnictwa w Grudziądzu, a ukończył ją 15 września 1927 roku już w Dęblinie w stopniu sierżanta-podchorążego uzyskując dyplom obserwatora lotniczego. Uzyskał wówczas przydział do 34. Eskadry Liniowej II Dywizjonu Lotniczego 3. Pułku Lotniczego w Poznaniu – Ławicy. W 1928 roku Ścibior już jako podporucznik i objął stanowisko obserwatora-dowódcy plutonu w Szkole Podoficerskiej 3. Pułku Lotniczego. W tym również roku zawarł związek małżeński z pochodzącą z Uniejowa Janiną Świtalską. Owocem tego związku były dwie córki, Barbara urodzona w 1929 roku oraz Magdalena, która przyszła na świat w roku 1934.

W maju 1929 roku Szczepan Ścibior został skierowany na kurs pilotów do Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, po którego ukończeniu wrócił do 3 PL, a tam przeszkolił się na samolocie myśliwskim Blériot-SPAD S.61. W styczniu 1930 roku Szczepan Ścibior ponownie został przeniesiony do 32. Eskadry Liniowej, gdzie służył do września 1930 roku. Wówczas to skierowano go na dwumiesięczny kurs wyższego pilotażu przy 2. Pułku Lotniczym w Krakowie, po którego ukończeniu wrócił do 3. PL, gdzie 1 stycznia 1931 roku, otrzymał awans na stopień porucznika. Pełnił wówczas okresowo w zastępstwie funkcję dowódcy 32. Eskadry Lotniczej. Za wzorową służbę otrzymał w 1934 roku Srebrny Krzyż Zasługi.

W kolejnych latach Szczepan Ścibior pełnił szereg funkcji dowódczych w pułku, za co został doceniony i 19 marca 1936 roku awansowany do stopnia kapitana. Na początku września 1937 roku rozpoczął studia w Wyższej Szkole Lotniczej przy Wyższej Szkole Wojennej. Kurs ukończył 2 października 1938 roku z bardzo dobrą oceną końcową. Od 3 października 1938 roku Ścibior pełnił funkcję drugiego oficera sztabu Grupy Szkół Lotniczych. W związku z pełnioną funkcją nie brał udziału w walkach, a 8 września otrzymał rozkaz do ewakuacji z kraju. W ten sposób udał się do Rumunii skąd 25 października 1939 roku na pokładzie greckiego statku SS „Patris” odpłynął do Francji.

Statek zatrzymując się na Malcie dopłynął do Marsylii 4 listopada. Ścibior zgłosił się natychmiast do polskich władz lotniczych skąd skierowano go do bazy francuskich sił powietrznych w Lyon-Bron. W jednym z dywizjonów szkolnych Szczepan Ścibior objął funkcję pilota-instruktora którą pełnił aż do ewakuacji. Ścibior przebywał we Francji do 28 czerwca 1940 roku, kiedy to na pokładzie statku SS „Andora Star” wypłynął w kierunku Wielkiej Brytanii, aby dotrzeć tam 2 lipca 1940 roku. Po krótkim pobycie w obozie przejściowym pod Liverpoolem lotnik trafił do Blackpool, a tam po przejściu procedur weryfikacyjnych został skierowany do 18. Operational Training Unit, bazującego w bazie RAF w Bramcote.

Po przeszkoleniu został skierowany do 305. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Wielkopolskiej” im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, gdzie objął dowództwo eskadry „B”. 305. Dywizjon Bombowy uzyskał gotowość operacyjną 24 kwietnia 1941 roku. Szczepan Ścibior swój chrzest bojowy w Wielkiej Brytanii przeszedł w nocy z 2 na 3 maja 1941 roku, kiedy to dywizjon uczestniczył w atakowaniu centrum przemysłowego Emden w północno-zachodniej części Niemiec. Był to pierwszy atak 305. Dywizjonu Bombowego na cel położony na terytorium III Rzeszy. Misja ta zakończyła się sukcesem i wszystkie maszyny powróciły do bazy. Szczepan Ścibior wraz ze swoją załogą z powodzeniem wykonywał kolejne loty bojowe od maja do sierpnia 1941 roku. Po drodze otrzymał awans na stopień majora oraz krótko pełnił funkcję dowódcy dywizjonu. Dobra passa skończyła się jednak 5 sierpnia 1941 roku, kiedy mjr. pil. obs. Szczepan Ścibior wraz ze swoją załogą wystartował do kolejnego lotu bojowego. Celem było bombardowanie Akwizgranu. Vickers Wellington po wykonaniu zadania podczas powrotu do Anglii został skutecznie zaatakowany przez nocny myśliwiec Bf 110. W wyniku ataku załoga bombowca musiała wyskakiwać z samolotu nad Belgią. Z sześciu lotników obecnych na pokładzie uratowało się trzech. Szczepan Ścibior, Stefan Tomicki i Mieczysław Kowalski.

Podczas lotu śmierć ponieśli: Jerzy Sukiennik, Wacław Rybak i Mieczysław Saferna.  Szczepan Ścibior przy pomocy członków belgijskiego ruchu oporu trafił do Brukseli, jednak tam na jego trop wpadło Gestapo. W ten sposób został zatrzymany i po pobycie w areszcie, przebywał w szeregu obozów jenieckich. Od 1 sierpnia 1942 roku do 27 stycznia roku 1945 był jeńcem w obozie Stalag Luft. 3 w Żaganiu, potem w ramach ewakuacji wojsk niemieckich trafił do obozu Oflag Luft. 3 w Lubece. Tam też doczekał wyzwolenia przez wojska brytyjskie. Wraz z innymi lotnikami 7 maja 1945 roku, Ścibior został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Po zakończeniu II Wojny Światowej podobnie jak i inni żołnierze Polskich Sił Zbrojnych Ścibior stanął przed dylematem, powrotu do kraju opanowanego przez nową narzuconą przez Związek Sowiecki władzę lub pozostania na obczyźnie, gdzie polscy lotnicy nie byli już widziani tak mile jak wcześniej. Tęsknota za rodziną, od której otrzymywał listy oraz wizja powrotu do lotnictwa w kraju zadecydowały więc iż Ścibior podjął decyzję o rezygnacji z emigracji. Do portu w Gdańsku dotarł w drugiej połowie marca 1946 roku na pokładzie statku „Sobieski”.

Po przejściu szeregu kontroli personalnych oraz badań lekarskich i wykazaniu chęci przystąpienia do służby czynnej pierwotnie został skierowany do rezerwy. Po odwołaniu od tej decyzji i ponownej weryfikacji ostatecznie powołano go do służby czynnej.

Został zweryfikowany z dniem 5 maja 1946 w stopniu podpułkownika i wkrótce trafił na do 7. Samodzielnego Pułku Bombowców Nurkujących w Leźnicy Wielkiej w pobliżu Łęczycy, gdzie początkowo dublował stanowisko sowieckiego dowódcy ppłk. pil. Michała Bażenowa, a 21 sierpnia 1946 roku został mianowany do samodzielnego kierowania jednostką. W zamian za dobre wyniki w dowodzeniu został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski IV klasy zaś 17 grudnia 1946 roku otrzymał awans na pułkownika. Kierując się jego dobrymi rezultatami w prowadzeniu jednostki oraz szkoleniu Ścibior, 27 sierpnia 1947 roku został mianowany komendantem Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. Szczepan Ścibior przez kolejne lata zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą rozwijał szkołę.

W 1948 roku jednak w krajach bloku komunistycznego nastąpiło zaostrzenie kursu politycznego w którego wyniku rozpoczęły się czystki. Atmosferę terroru dodatkowo wzmocnił wybuch Wojny Koreańskiej. Władze komunistyczne w kraju postawiły sobie za cel pozbycie się z wojska ludzi ideologicznie obcych, tzn. przedwojennych żołnierzy Wojska Polskiego oraz tych którzy w czasie II Wojny Światowej walczyli w ramach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie czy też na terenie kraju angażowali się w działalność niepodległościową. We wszystkich rodzajach sił zbrojnych, a więc w Wojskach Lądowych, Marynarce Wojennej oraz Wojskach Lotniczych, tajne służby w postaci Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego, przeprowadziły operację, której celem miało być oskarżenie i skazanie oficerów odpowiedzialnych za tzw. „Spisek w Wojsku”. W lotnictwie objawiło się to w postaci tzw. grupy kierownictwa konspiracji Wojsk Lotniczych jak nazwano grupę oficerów rzekomo spiskujących przeciwko władzy komunistycznej i dążących do obalenia jej siłą przy pomocy struktur wojskowych. Polityczne represje nie ominęły również komendanta „Szkoły Orląt”. Szczepan Ścibior został aresztowany 9 sierpnia 1951 roku. Po serii niekończących się straszliwych przesłuchań oraz wyreżyserowanym procesie Ścibior został skazany na karę śmierci.

Mimo apelu ze strony rodziny i pełnego rozpaczy listu córek skierowanego do ówczesnego prezydenta Bolesława Bieruta, wyrok nie został uchylony. Szczepan Ścibior został zamordowany 7 sierpnia 1952 r. na terenie więzienia mokotowskiego w Warszawie.