Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

Biel i czerwień barwami symboli polskiego lotnictwa wojskowego

Od 2004r. dzień 2 maja obchodzony jest w Polsce jako Święto Flagi. Biel i czerwień – barwy narodowe towarzyszyły Polakom podczas ważnych wydarzeń i w przełomowych dziejach naszej Ojczyzny. Te dwa kolory od początku powstania polskiego lotnictwa wojskowego towarzyszyły żołnierzom i stanowiły znak rozpoznawczy chroniący przed niebezpieczeństwami. Tak jest i dziś. Pragniemy przybliżyć internautom krótką historię powstania tych symboli Sił Powietrznych, jakimi są „szachownica” i „wojskowa flaga lotnicza”.

Szachownica-symbol polskiego lotnictwa wojskowego

Symbol polskiego lotnictwa wojskowego posiada swoje długie dzieje, sięgające jeszcze I wojny światowej, kiedy to zmagające się strony, w celu rozpoznania zarówno z ziemi jak i z powietrza, znakowały swoje statki powietrzne.

Rozpoczęte przez nowo powstałe polskie lotnictwo działania bojowe we Lwowie w 1918 r. wymagały także nowego oznakowania samolotów, bowiem miały one najprzeróżniejsze oznaczenia. Był to okres tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Zdobyty na byłych zaborcach sprzęt lotniczy znaczono w różnoraki sposób. Choć istniała w tym względzie duża dowolność, to jednak w większości przypadków kierowano się barwami narodowymi. Były to więc przykładowo: malowane biało-czerwone pasy, orły, kwadraty i tarcze.

Jeden z pilotów, por. Stefan STEC, wymalował na kadłubie swojej maszyny biało-czerwona szachownicę. Ten istotny dla polskiej tradycji lotniczej fakt tak wspomina S.PIETRUSKI – uczestnik tego wydarzenia: „W grudniu 1918 roku dostaliśmy nowe znaki rozpoznawcze, zamiast pasów, przyszły kwadraty biało-czerwone, znak do dziś używany. Pomysł był por. STECA, który miał na włoskim froncie taki biało-czerwony kwadrat na austriackim samolocie. Znak ten tak się spodobał w Warszawie, że ustalono go dla całego polskiego lotnictwa”.

Znak ten spodobał się ówczesnemu Szefowi Sekcji Żeglugi Napowietrznej MS Wojsk, ppłk. pil. H.Ł0SS0WSKIEMU. Rozkazem nr 38 Sztabu Generalnego WP z dnia 1 grudnia 1918 r. wprowadzono biało-czerwona szachownicę jako oficjalne oznakowanie polskich samolotów. Najistotniejsza jego część brzmiała następująco: „Wszystkie samoloty Wojsk Polskich mają być w najkrótszym czasie niżej podanym znakiem w przepisanych miejscach zaopatrzone. Spełnienie rozkazu meldują wszystkie eskadry lotnicze wprost do Sztabu Generalnego Wojsk polskich w Warszawie”.

W roku 1920 szachownicę lotniczą uzupełniono obwódką. Nie wyjaśniono dostatecznie, dlaczego układ barw szachownicy rozpoczyna się od pola czerwonego. Zgodnie bowiem z zasadą budowy polskiej flagi narodowej, szachownica powinna rozpoczynać się od pola białego.

Znak ten był umieszczony na środku powierzchni górnych i dolnych płatów samolotu, a także po każdej stronie steru kierunkowego. Ostatni dekret Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 24 XI 1937 roku. „O znakach wojska i marynarki wojennej” wprowadził wygląd szachownicy (między innymi stosunek powierzchni obwódek do powierzchni pól na 1:5), który był używany do 1993 roku.

Współczesny wygląd szachownicy (odwrócone pola białe i czerwone), jest zgodny z zasadami polskiej heraldyki. Został wprowadzony 2 lutego 1993r. Ustawą Sejmu RP.

Wojskowa flaga lotnicza

Polskie lotnictwo wojskowe obok sztandarów i szachownicy posiada jeszcze jeden znak szczególny – flagę lotniczą. Znaki te towarzyszyły i towarzyszą polskim lotnikom w czasie wykonywania zadań szkoleniowych i podczas ceremonii wojskowych. Mając na swej płaszczyźnie układ barw narodowych, stały się symbolem przynależności państwowej ludzi oraz sprzętu lotniczego przez nich używanego.

Lotnictwo polskie od chwili powstania używało do oznakowania lotnisk odpowiednich flag. W. latach 1918-1921była to flaga państwowa o barwach i wymiarach określonych ustawą z 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczy-pospolitej Polskiej. Zgodnie z nią lotniczą flagę wojskową stanowiła chorągiew o barwach biało-czerwonych z wycięciem oraz herbem Rzeczypospolitej na środku białego pasa. Stosunek długości do szerokości wynosił 8:5.

Nowy wzór flagi dla lotnictwa wojskowego zatwierdzono rozporządzeniem Prezydenta RP z 1933 r., która obowiązywała już od marca 1930 roku. Identyczny wzór obowiązywał także wojska balonowe. Składała się ona z płata prostokątnej tkaniny o barwach państwowych. Pośrodku górnego białego pasa umieszczono godło, a w pobliżu drzewca szachownicę. Stosunek długości do szerokości wynosił 3:5.

W tej formie szachownica i flaga przetrwały do dziś.