Dęblin potrzebuje Muzeum

Muzeum prezentujące historię Szkoły Orląt,  dziedzictwo kulturowe regionu, losy miasta i jego mieszkańców, architekturę i funkcjonowanie dawnej twierdzy oraz obecnego garnizonu, atrakcyjne dla turystów, przy jednoczesnym gromadzeniu, ochronie i upowszechnianiu dziedzictwa techniki lotniczej – takie były główne postulaty uczestników debaty pt. „Jakiego Muzeum potrzebuje Dęblin”, która miała miejsce w Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie 24 kwietnia 2019 r.

Debatę prowadził Michał Niezabitowski- Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Muzealników Polskich. W gronie panelistów wystąpili: dr hab. Paweł Hut- dyrektor Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa MON, gen. bryg. pil. dr. Piotr Krawczyk- Rektor Komendant Lotniczej Akademii Wojskowego, Beata Siedlecka- Burmistrz Dęblina oraz przedstawiciele muzeów: Stanisław Horoszko- dyrektor Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie, Jerzy Brzozowski- dyrektor Muzeum Okręgowego w Suwałkach i Jan Książek- dyrektor Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Wprowadzenie do dyskusji przedstawił dyrektor Muzeum Sił Powietrznych -Paweł Pawłowski. Na sali obecni byli przedstawiciele wojska polskiego, muzeów, stowarzyszeń regionalnych i władz samorządowych.

Niewątpliwie, dęblińskie muzeum, powołane w 2011 roku jako placówka rodzaju sił zbrojnych RP, której główną misją jest gromadzenie, ochrona i upowszechnianie dziedzictwa, tradycji i zabytków techniki polskich sił powietrznych- stopniowo (i z widocznymi sukcesami) poszerza zakres swojego zainteresowania o dziedzictwo regionu, który nierozerwalnie (od blisko 100 lat) jest związany z lotnictwem. Dęblin, jako stolica polskich skrzydeł, jest kolebką wielu pokoleń polskich pilotów i mechaników, tu od 1927 roku funkcjonują placówki szkolnictwa lotniczego i przedsiębiorstwa wspierające przemysł zbrojeniowy. Mieszkańcy miasta i jego okolic są naturalnie związani z historią lotniska, garnizonu lub uczelni= rodzinnie, zawodowo lub sentymentalnie. Oprócz wojskowego charakteru, miasto posiada ogromny potencjał ze względu na swoje położenie- na styku rzeki Wieprz i Wisły, na zachodnim krańcu Lubelszczyzny (blisko Puław, Kazimierza Dolnego i Lublina)- które daje temu regionowi możliwości rozwoju poprzez turystykę aktywną, opartą na dziedzictwie kultury i historii. Dodatkowo, dęblińska twierdza jest obiektem wartym zaakcentowania w badaniu dziejów miasta. Tak samo losy mieszkańców Dęblina, których osobiste historie i emocje związane są z tym miastem od wielu pokoleń.

Muzeum jako pośrednik w budowaniu tożsamości regionu

Muzeum jako placówka powołana do budowania i podtrzymywania tożsamości lokalnej ma zatem zadanie być tym miejscem pomiędzy: między historią „wojskową” a historią „cywilną”. Nieprzypadkowo bowiem Muzeum utworzono na styku miasta i garnizonu (przestrzeni na co dzień niedostępnej), by nadać instytucji rolę pośrednika wobec swoich odbiorców (mieszkańcy, turyści, żołnierze WP) a zbiorami i wzorami kulturowymi, jakie Muzeum to winno przekazywać. W odniesieniu do oczekiwań odbiorców, rola tego muzeum staje się niezwykle ważna: z jednej strony skupienie uwagi na swoich zbiorach, z drugiej- wyjście poza własne mury i aktywne uczestniczenie w życiu lokalnej społeczności ( własnego otoczenia), a przede wszystkim odpowiedzialność za krajobraz tego miejsca. Temu ma służyć m.in. inicjatywa Muzeum związana z rewitalizacją zabytkowej wieży ciśnień, obecnie znajdującej się na terenie Garnizonu, a która docelowo ma służyć mieszkańcom i turystom. Zatem Muzeum to miejsce spotkań seniorów lotnictwa z młodymi adeptami Szkoły Orląt, to miejsce oswajane przez lokalną społeczność, mające istotny wpływ na integrację międzypokoleniową.

Muzeum jako atrakcja turystyczna.

Dęblin potrzebuje miejsca,  które pozwoliłoby na zrozumienie kultury i autentyczności miejsca, w którym przez określony czas przebywają studenci i żołnierze pochodzący spoza tego regionu, a także coraz częściej – zagranicy. Muzeum jest naturalnym miejscem „pierwszego kontaktu” z miastem i jego historią.

To samo dotyczy obsługi ruchu turystycznego, który rokrocznie w Muzeum wzrasta. Turyści zwiedzający muzeum coraz częściej planują dłuższy pobyt w tym regionie, poszukują kompleksowych ofert turystycznych. Muzeum we współpracy z przewodnikami i samorządem lokalnym (mieszkańcami) może kreować rozwój turystyczny Dęblina, łącząc potencjał sąsiadujących z nim podmiotów. Turystyka bowiem nigdy nie ogranicza się do jednego usługodawcy, obiektu czy atrakcji.

Muzeum jako strażnik dziedzictwa kultury

Jednym z ważniejszych postulatów była ochrona posiadanej kolekcji i perspektywiczny rozwój samej placówki (poszerzanie i zabezpieczenie zbiorów). Ponad 80 statków powietrznych na ekspozycji plenerowej zmusza nas do myślenia o konieczności ochrony niełatwych w utrzymaniu zabytków techniki – statków powietrznych, a także rozsądnego pozyskiwania nowych obiektów do kolekcji. Jednocześnie, jako jedynej placówki muzealnej w regionie, naszym zadaniem jest otoczenie opieką dziedzictwa materialnego i niematerialnego tej części Lubelszczyzny,  przejęcia odpowiedzialności za krajobraz kulturowy, otoczenie i społeczność.

Podsumowując, miasto Dęblin (mieszkańcy-odbiorcy) potrzebuje Muzeum, które będzie łączyć w sobie cechy otwartego miejsca spotkań, miejsca prezentacji dziejów miasta i jego mieszkańców (zarówno wojska jak i cywilów), miejsca aktywizującego i  integrującego różne środowiska i pokolenia, miejsca odpowiadającego na potrzeby społeczne i badającego zjawiska zachodzące w społeczności, jak również miejsca przechowującego i prezentującego dziedzictwo techniki lotniczej oraz miejsca atrakcyjnego dla turystów i gości.

Postulaty zgłoszone podczas debaty będą przez muzealników poddane analizie i dalszym procesom wdrożeniowym: tak by nasza placówka, w miarę możliwości, mogła sprostać oczekiwaniom otoczenia, w którym funkcjonuje i w pełni realizowała wyznaczoną jej misję.

Debata była częścią dwudniowego Zjazdu Zarządu Głównego Stowarzyszenia Muzealników Polskich w Dęblinie.

Pragniemy serdecznie podziękować dowódcy i pracownikom 4. Skrzydła Lotnictwa Szkolnego za pomoc w organizacji wydarzenia.