Archeologia Lotnicza. Archeologia Lotnictwa

Archeologia lotnicza polega na obserwacji i dokumentacji powierzchni ziemi z powietrza z rozmaitych statków powietrznych i aparatów latających, w celu wykrycia pozostałości dawnych kultur i wymarłych cywilizacji.

Pozostałości te mogą być zidentyfikowane dzięki odmienności szaty roślinnej, zabarwienia, wilgotności i temperatury gleby lub zróżnicowaniu morfologii terenu. Dzięki archeologii lotniczej można ograniczyć niszczące metody badawcze, takie jak wykopaliska archeologiczne, chroniąc nasze wspólne dziedzictwo kulturowe dla przyszłych pokoleń.

Wystawa prezentuje zarys teorii, metodyki i historię oraz osiągnięcia polskiej archeologii lotniczej w okresie międzywojennym i powojennym, a także najnowsze zastosowania lotniczego skanowania laserowego w archeologii.

Autorzy nawiązują również do wystawy, dotyczącej archeologii lotniczej w Polsce prezentowanej w 2005 roku w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Od tego czasu nastąpiły istotne zmiany w technikach archeologii lotniczej, takie jak możliwość zastosowania zdalnie sterowanych bezzałogowych statków powietrznych czy wykorzystanie lotniczego skanowania laserowego do tworzenia cyfrowych modeli terenu.

Obecnie przygotowana wystawa prezentuje zarówno historię archeologii lotniczej, jak i jej najnowsze możliwości poznawcze.

W tej części ekspozycji zaprezentowane zostaną obiekty ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie – m.in. naczynia, biżuteria, narzędzia, fragmenty uzbrojenia.

Archeologia lotnictwa to prowadzone metodami właściwymi dla archeologii, działania na rzecz odnajdowania, dokumentowania i zachowania obiektów oraz miejsc ważnych dla historii lotnictwa, takich jak wraki samolotów i miejsca katastrof, a także konstrukcje i obiekty związane z lotnictwem.

Na ekspozycji znajdą się artefakty związane z archeologią lotnictwa, przykłady znalezisk szczątków samolotów z kolekcji muzealnych wraz z opisem podejmowanych działań ratowniczych. Zobaczymy m.in.: szczątki trzech „latających fortec” – samolotów bombowych Boeing B-17G z miejscowości Brzeźce k. Dęblina, z Jeziora Stolsko k. Szczecina oraz z toru wodnego Świnoujście – Szczecin, samolotu Ił-2 z Szypliszk k. Suwałk wydobytego podczas budowy drogi S61 Via Baltica w 2020 r, samolotu PZL -P11c pilotowanego przez ppor pil. Wacława Króla odnalezione w 2012 r w Puszczy Niepołomickiej, samolotu PZL-P11c pilotowanego przez pil. Mirosława Fericia oraz PZL-23 Karaś spod Sulejowa – Nowinek, silnik DB-605 z samolotu Messerschmitt odnalezionego w 2012 roku w  Zabierzowie Bocheńskim.

Prof. zw. dr hab. Zbigniew Kobyliński

Absolwent Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, profesor zwyczajny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Twórca i wieloletni dyrektor (w latach 2008–2019) Instytutu Archeologii UKSW. Jest archeologiem i zabytkoznawcą, teoretykiem i praktykiem zarządzania dziedzictwem kulturowym. Jest autorem ponad 300 publikacji naukowych wydanych w Polsce i zagranicą, w tym 8 książek autorskich oraz redaktorem naukowym 22 książek.

Jego zainteresowania badawcze to: archeologia i historia Europy od wczesnej epoki żelaza po średniowiecze, teoria i metodologia archeologii, zarządzanie dziedzictwem kulturowym.
 Pracował w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN (1979–2015), Służbie Ochrony Zabytków jako zastępca Generalnego Konserwatora Zabytków (1995–1999) i Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (od 1999). Jako dyrektor Instytutu Archeologii UKSW doprowadził do uruchomienia studiów w zakresie archeologii na poziomie licencjackim, magisterskim i doktorskim oraz unikatowych w skali Polski studiów w zakresie zarządzania dziedzictwem kulturowym na poziomie licencjackim i magisterskim

Pełnił m.in. funkcje redaktora naukowego periodyku „Archeologia Polona”(1991–2011), członka redakcji międzynarodowego periodyku „European Journal of Archaeology” (2001–2005) i członka Rady Doradczej tego periodyku (od 2015), członka zarządu organizacji międzynarodowej European Association of Archaeologists (2005–2008), członka rady międzynarodowego stowarzyszenia Europa Nostra (2011–2014), członka rady międzynarodowego stowarzyszenia Europae Archaeologiae Consilium (1997–1999), prezesa Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich (2007–2014) i zastępcy przewodniczącego Rady Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego (2019–2021). Jako prezes Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich doprowadził m.in. do przyjęcia przez tę organizację Kodeksu postępowania oraz do zorganizowania Pierwszego Kongresu Archeologii Polskiej w roku 2013.

Kierował licznymi wykopaliskami archeologicznymi w Polsce i w Niemczech (na terenie Bawarii, Saksonii i Saksonii-Anhalt). Kierował krajowymi i międzynarodowymi grantami badawczymi KBN, NID, NPRH, NCN i ESF. Kierował także projektami współpracy bilateralnej polsko-hiszpańskimi (dotyczącymi archeometrii szkła i ceramiki) i polsko-niemieckimi (dotyczącymi badań grodów z wczesnej epoki żelaza).

Wygłaszał gościnne wykłady w uniwersytetach europejskich (Niemcy – Mainz, Szwecja – Umea, Estonia – Tallinn) i amerykańskich (USA – UCLA w Los Angeles).

Był promotorem licznych prac licencjackich, magisterskich i czterech ukończonych rozpraw doktorskich.
Został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi i Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.