Założenie pałacowo-ogrodowe Mniszchów w Dęblinie. Historia – architektura – program ideowy

Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie w ramach cyklu „Bliżej historii”, było gospodarzem spotkania z panią dr Aliną Barczyk, która wygłosiła prelekcję pt. Założenie pałacowo-ogrodowe Mniszchów w Dęblinie. Historia – architektura – program ideowy.

Wykład dotyczył  przede wszystkim prezentacji dziejów rezydencji w Dęblinie, jej znaczenia pośród innych znamienitych posiadłości Mniszchów oraz omówienia brył i wnętrz dęblińskiego pałacu. W swym wywodzie pani doktor poprowadziła słuchaczy drogą historii i iście detektywistycznej analizy najważniejszych projektów architektonicznych zrealizowanych przez tę znamienitą rodzinę. Pani dr Alina Barczyk dzieląc się swoimi badaniami i odkryciami obaliła pewne krążące w przekazach tezy dotyczące powstania pałacu oraz funkcjonowania jego poszczególnych części w przestrzeni historycznej. Aby rys historyczny był pełniejszy i oddawał ducha i poziom oświecenia kolejnych przedstawicieli rodziny Mniszchów pani doktor przybliżyła także postacie właścicieli, ich dogłębne wykształcenie, umiłowanie piękna i nauki, którym przypisać można kolejne etapy przekształceń pałacu i jego ostateczną formę.

Pałac w Dęblinie był jedną z najważniejszych rezydencji Mniszchów – rodu dziś nieco zapomnianego, lecz w XVIII wieku należącego do ścisłej elity polityczno-kulturalnej w Rzeczypospolitej. Dzięki zachowanym materiałom archiwalnym (źródłom rękopiśmiennym, projektom architektonicznym, przedwojennym fotografiom), skonfrontowanym z analizą in situ, możliwe jest prześledzenie kolejnych etapów przekształceń siedziby. Szczególnie cennych informacji o wyglądzie pałacu i jego wnętrz dostarczają rysunki architektoniczne z II połowy XVIII stulecia, wykonane na polecenie marszałka wielkiego koronnego Michała Jerzego Mniszcha. Około 1780 roku z inicjatywy tego magnata, niezwykle wysoko ceniącego architekturę klasycystyczną, obiekt przebudowano w duchu tej stylistyki. Należy zarazem podkreślić, że pałac od początku stanowił część wielkoskalowego założenia przestrzennego. Do najciekawszych informacji dotyczących ogrodu należy fakt, że poszczególne gatunki roślin sprowadzano na przykład z Łazienek Królewskich w Warszawie, Królikarni, czy Jabłonny.