Utrwalanie pamięci o naszej przeszłości

Historia mówiona to jeden ze sposobów zapisywania i badania przeszłości.  To właśnie przekazy ustne stanowią podstawę wiedzy o historii. Utrwalenie ich za pomocą druku, zdjęcia czy też nagrania (audio, wideo) jest niezwykle ważne dla poszerzania wiedzy o naszej przeszłości, a także zachowania jej, w przypadku gdy świadkowie wydarzeń odchodzą. Wraz z możliwością utrwalenia relacji/opowieści historia mówiona rozpoczęła swój szybki rozwój i znajduje coraz szersze uznanie w świecie badaczy oraz pasjonatów historii. Relacje te są także wykorzystywane dla badań nad historią społeczną (socjologia) i kulturą (antropologia, kulturoznawstwo).

Ważnym aspektem jest także decyzja o nagraniu takiej relacji i wykorzystania każdego nadarzającego się momentu spotkania z bohaterami/uczestnikami wydarzeń. Dobór osób do wywiadu też powinien być nieprzypadkowy, jednak przygodę z Historią Mówioną zacząć należy od najbliższej rodziny – przede wszystkim uważnego słuchania  opowieści rodziców, dziadków lub krewnych. Po latach okazuje się, że mieli nam wiele do powiedzenia, a my – z braku czasu i zainteresowania – nie zdążyliśmy zadać im wielu ważnych pytań o ich przeżycia i wspomnienia. Nauczmy się zatem słuchać.

Z takim przesłaniem zwrócił się do publiczności spotkania z cyklu „Muzealne wieczory filmowe” –  szczególnie tej najmłodszej- nasz gość- pan Przemysław Bednarczyk, którego film „Rozkaz: rozbić wiezienie UB!” zaprezentowaliśmy z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca 2022 roku.

Film, zrealizowany w formie fabularyzowanego dokumentu, przedstawia akcję odbicia więźniów politycznych z więzienia w Radomiu, przeprowadzoną 9 września 1945 r. przez żołnierzy podziemia poakowskiego, dowodzonych przez por. Stefana Bembińskiego „Harnasia”. W filmie wystąpili ostatni żyjący świadkowie tamtych wydarzeń, w tym uczestnicy akcji: Antoni Rutkowski „Apollo” i Jan Borkowski „Maryśka”, a także uwolniony w wyniku rozbicia więzienia, Sergiusz Papliński „Kawka”, żołnierz oddziału partyzanckiego AK por. Antoniego Hedy „Szarego”.  Sceny fabularne z udziałem Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 51 PSK z Iłży zostały uzupełnione o  autentyczne, archiwalne zdjęcia z koncentracji oddziałów partyzanckich przed akcją na więzienie i opatrzone komentarzem ekspertów z Instytutu Pamięci Narodowej. Zdjęcia zrealizowano w Iłży i w Radomiu, min. pod dawnym radomskim więzieniem, w miejscu omawianych historycznych wydarzeń.

film jest udostępniony na platformie Youtube