Pamiątki po kpt. Bronisławie Zapaśniku

20 marca 2014r., W Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie odbyła się uroczystość przekazania pamiątek po pilocie kapitanie Bronisławie Zapaśniku. Pamiątki przekazał syn kpt. Bronisława Zapaśnika Pan Jacek Zapaśnik mieszkający na stałe we Francji.

Wśród eksponatów na szczególną uwagę zasługują m.in. przedwojenne, polowe odznaki pilota produkowane w zakładzie grawerskim Jana Knedlera na Nowym Świecie 45, polowa odznaka pilota produkcji brytyjskiej firmy J.R Gaunt & Son Ltd London a także – prawdziwa rzadkość – spinki do mankietów z lotniczą szachownicą, odznaki przedwojennych eskadr, patent oficerski, oznaki i odznaki wojskowe oraz odznaczenia, książka lotów, album w którym zamieszczone są fotografie dokumentujące służbę w Egipcie, fotografie rodzinne z okresu wczesnej młodości eksponujące m.in. zainteresowania sportowe Bronisława Zapaśnika.
Tak duży zbiór pamiątek pozwoli nam na odtworzenie i zaprezentowanie lotniczej historii Bronisława Zapaśnika a dzięki współpracy z synem także historii rodziny, którą z wielką przyjemnością będziemy mogli wplatać w nasz artykuł, który niebawem ukaże się w kolejnym wydaniu Lotniczego Magazynu Historycznego „GAPA”. Pozwoli nam to przygotować bardzo ciekawe, poszerzone o wątki rodzinne, wspomnienia o Pilocie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Muzeum przygotuje również wystawę poświęconą kpt. Bronisławowi Zapaśnikowi. Na ekspozycji będzie można zobaczyć wszystkie pamiątki po lotniku przekazane przez rodzinę.

Serdecznie dziękujemy Panu Jackowi, synowi kapitana Zapaśnika za przekazanie do naszego muzeum tak bogatego zbioru oraz Panu Antoniemu Lewoniowi – zdjęcie powyżej – przyjacielowi rodziny za współpracę i pomoc w transporcie darów do Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie.

Poniżej przedstawiamy skróconą biografię Bronisława Zapaśnika – pilota Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie.

Bronisław Zapaśnik urodził się 13 sierpnia 1907 r. w Tambowie (miasto obwodowe w środkowej części Rosji, na Nizinie Ocko – Dońskiej, nad Cną – dorzecze Wołgi). Był synem Piotra Zapaśnika i Zofii z domu Wyszyńskiej. Ojciec Bronisława Piotr (1853–1912r.) był polskim oficerem w stopniu płk. w Wojsku Carskim. Po ukończeniu Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie, gdzie mieszkał u swojego wuja Aleksandra, najstarszego z braci ojca, kontynuował naukę na Politechnice Warszawskiej, na wydziale chemii. Bronisław zrobił tam jedynie półdyplom, ponieważ, jak opowiada syn w wywiadzie przeprowadzonym w marcu tego roku, nie „czuł tematu”. Jedną bowiem z fascynacji okresu dzieciństwa, która miała bardzo duży wpływ na podjęcie decyzji o zmianie kierunku studiów, było zamiłowanie do opowiadań francuskiego pilota, pisarza i poety Antoine’a de Saint-Exupéry, a w szczególności do pierwszego opowiadania L’Aviateur (Lotnik), które opublikował w 1926 r. Książka zrobiła na nim niesłychane wrażenie:
– …w swoim domu miał cały zbiór opowiadań pisarza w dwóch językach, polskim i francuskim. … Zawsze chciał mieć przestrzeń – mówił syn – kiedy zabierał mnie jeszcze w Anglii na lot, miałem wrażenie, że to były najważniejsze momenty w jego życiu. To tkwiło w jego naturze, w jego charakterze…
Ponadto w rodzinie Zapaśników kultywowano tradycje wojskowe. Wszyscy czterej bracia ojca Bronisława Zapaśnika byli oficerami w Wojsku Carskim.
I tak kolejnym etapem życia Bronisława Zapaśnika stała się w 1931 r. Szkoła Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie a w konsekwencji kariera lotniczego obserwatora. W dęblińskiej podchorążówce przebywał od 12 grudnia 1932 r. do 15 sierpnia 1934 r.
Podczas szkolenia w podchorążówce w dniu 1 marca 1934 r. „Podchorąży Bronisław Zapaśnik, po odbyciu kursu Instruktorskiego W.F.W S.P.L. Po złożeniu egzaminów teoretycznych i praktycznych otrzymuje kwalifikacje Instruktora W.F. w pułku z postępem b. dobrym”.
11 sierpnia 1934 r. Bronisław Zapaśnik otrzymał Patent Oficerski, awans na stopień podporucznika w korpusie oficerów aeronautyki z kolejnością 52, ze starszeństwem od dnia 15 marca 1934 r.
Z dniem 19 marca 1938 r. został mianowany porucznikiem w korpusie oficerów lotnictwa – grupa liniowa – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 r., z kolejnością 85.
W latach 1935-1939 służył w 1 Pułku Lotniczym m.in. latając jako obserwator na Breguetach XIX w 11 Eskadrze Liniowej pod dowództwem kpt. dypl. pil. Kazimierza Lasockiego.
W 1939 r. ewakuował się do Francji, gdzie przebywał w Lyon-Bron.
W 1940 r. na stacji zbornej w Blackpool pełnił m.in. obowiązki dowódcy eskadry.
W latach 1941–1942 odbywał trening w pilotażu początkowymi i zaawansowanym w 25 (P) Elementary Flying Trainig School i 16 (P) Service Flying Trainig School jako przyszły pilot ferry.
24 stycznia 1942 r. ukończył szkolenie w pilotażu i uzyskał prawo noszenia znaku pilota (Gapy pilota, która zachowała się do dziś).
15 sierpnia 1942 r. zgłosił się do Polskiego Oddziału Lotniczego na Środkowym Wschodzie.
W latach 1942–1944 latał na Bliskim i Dalekim Wschodzie jako pilot ferry w ramach 1 Air Delivery Unit Middle East.
1 czerwca 1943 r. uległ drobnemu wypadkowi, gdy podczas lądowania samolot przewrócił się na plecy.
Wśród zadań transportowych pilota ferry było dostarczanie min. Spifire’ów i Hurricane’ów z Afryki na Bliski Wschód, by przekazać je Sowieckim pilotom, w ramach umów Lend-Lease. W tym czasie dostawy dla ZSRR przez zablokowane Morze Barentsa były niemożliwe.
W latach 1941–1945 Bronisław Zapaśnik latał w Europie, Afryce i Azji na następujących typach samolotów: (dane z pilot`s flying log book)
• Tiger Moth
• Oxford
• Blenheim I IV V
• Master I, II
• Hurricane
• Spitfire V
• Halifax
• Dakota
1 września 1943 r. otrzymał stały brytyjski stopień Flight Lieutenant .
W 1944 r. otrzymał awans na kapitana oraz odbył przeszkolenie w Heavy Conversion Unit na samoloty wielosilnikowe. W latach 1944–1945 latał jako pilot w 301 Dywizjonie Bombowym przekształconym w Dywizjon Transportowy. W 1945 r. odbył szkolenie w 1383 (Transport) Conversion Unit w Crosby-on-Eden.
Po zakończeniu wojny służył w 78 Squadronie RAF w Egipcie latając na Dakotach na Bliski i Daleki Wschód. Mieszkał wtedy w Egipcie wraz z żoną i pasierbicą. Po wojnie Bronisław Zapaśnik pozostał w RAF-ie, związał się z lotnictwem brytyjskim, a później pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Anglii.
Zmarł 5 lutego 1987 r. w Londynie.

Dagmara Krukowska.