Muzeum to ludzie

Na przestrzeni ostatnich lat zauważalna jest zmiana w  myśleniu o zbiorach muzealnych, które w coraz mniejszym stopniu stanowią podstawę funkcjonowania muzeum. W centrum istnienia muzeum jest obecnie publiczność oraz sami pracownicy muzeum. Muzea oczywiście nadal gromadzą zbiory i tworzą kolekcje, ale ważniejsze staje się gromadzenie wokół tych zbiorów publiczności. Ważnym aspektem jest także rola placówek muzealnych w budowaniu wspólnoty, kreowaniu postaw obywatelskich, a także podejmowanie działań na rzecz znoszenia barier w dostępie do zbiorów i dziedzictwa kultury.

Postawą obywatelską jest przede wszystkim świadome funkcjonowanie w społeczeństwie, zaangażowanie w działania na rzecz poprawy życia lokalnej wspólnoty, które w konsekwencji mają ogromne znaczenie dla jakości życia w skali globalnej. Także muzea- jako instytucje publiczne- mają wiele do powiedzenia w kwestii ochrony środowiska, edukacji ekologicznej, m.in. poprzez dawanie przykładu swoim odbiorcom. Przejawia się to od samego projektu budynku muzeum lub zmian aranżacyjnych (wydzielanie stref odpoczynku, aranżacja zieleni na terenie muzealnym ), podejmowaniu inicjatyw przez samych pracowników w celu zmniejszenia śladu węglowego  (racjonalne działania w kwestii pakowania, transportu muzealiów, planowania ekspozycji), a także proponowanie zmian w zakresie planowania przestrzennego w miejscowościach, w których muzea funkcjonują. W każdym działaniu muzealnicy proponują włączenie się widzów we wspólne działania proekologiczne, zaczynając od segregowania odpadów czy urządzaniu łąki kwietnej przy budynku muzealnym.

Muzea to także placówki zorientowane na widza w szerokim tego słowa znaczeniu, a także miejsca, które powinny niwelować bariery w dostępności swoich zbiorów. Szczególnie w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami, dla których pobyt w muzeum nie powinien wiązać się z ograniczeniami zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi. Muzea stopniowo dostosowują – w miarę możliwości – swoje ekspozycje oraz ofertę edukacyjną poprzez niwelowanie barier architektonicznych, dla osób niewidomych lub głuchoniemych także są montowane specjalne udogodnienia techniczne. Co raz częściej stosujemy w muzeach elementy audiodeskrypcji, myślimy również o osobach z zaburzeniami psychicznymi. Ewolucja w myśleniu na temat odbiorcy zaczyna się już w momencie planowania wystawy – od form aranżacyjnych po dostosowywanie ścieżek edukacyjnych i komunikatów językowych do potrzeb różnorodnych grup odbiorców. Te zabiegi nie są tożsame z infantylizacją publiczności lub obniżaniem poziomu merytorycznego treści wystaw – muzealnicy powinni mieć świadomość, iż ekspozycje będą oglądane przez widza o różnym stopniu wiedzy i percepcji.

Tym zagadnieniom poświęcone były dwa referaty wygłoszone podczas III. Lubelskiego Forum Muzealnego, które miało miejsce 13 czerwca 2022 r. w siedzibie Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. Naszymi prelegentkami były: pani dr Anna Śliwa z Muzeum Miasta Gdyni („W zgodzie z naturą. Ekodziałania Muzeum Miasta Gdyni”) oraz pani Paulina Długosz z Muzeum Miasta Łodzi („Dostępność komunikacyjno-informacyjna w muzeum – wymogi prawne czy nowe strategie budowania narracji wystaw”).

Spotkanie zorganizowane było we współpracy z Lubelskim Oddziałem Stowarzyszenia Muzealników Polskich.

Tekst : Malwina Markiewicz

zdjęcia: Malwina Markiewicz, Jacek Zagożdżon