Mapa Twierdzy Dęblin nie tylko dla miłośników fortyfikacji

Z inicjatywy dyrektora Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie Pawła Pawłowskiego powstało nowe wydawnictwo kartograficzne pt. „Twierdza Dęblin. Mapa fortyfikacji garnizonu” w skali 1: 10.000.

Mapę opracowała i wydała specjalizująca się w tematyce fortyfikacyjnej Pracownia JB72,  Pana dr Jacka Biesiadki – znawcy fortyfikacji i autora wielu publikacji o tematyce fortecznej, w tym map twierdz w Poznaniu, Wrocławiu, Modlinie, Grudziądzu, Toruniu oraz Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.

Do konsultacji przy opracowaniu mapy, oprócz uznanych w środowisku stałych współpracowników, wydawnictwo zaprosiło także regionalistów z Dęblina – Jerzego Trzaskowskiego (Prezesa Nadwiślańskiego Stowarzyszenia Historii Militarnej) oraz Pawła Pawłowskiego i Jacka Zagożdżona z Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie.

Pierwsze wydanie mapy „Twierdza Dęblin” przedstawia budowle forteczne i garnizonowe, wzniesione w XIX i XX wieku: umocnienia rdzenia poligonalnego, forty, schrony, fortyfikacje mobilizacyjne z I i II wojny światowej, a także zespoły koszarowe i magazynowe, place ćwiczeń, strzelnice i inne budowle garnizonowe. Budowle twierdzy Dęblin zostały ukazane na tle współczesnego planu miasta.

Odwzorowanie tak wielu lat historii na pojedynczej mapie wiązało się z kilkoma ograniczeniami. Ukazanie wszystkich zmian, jakim w tym czasie ulegały obiekty twierdzy, wymagałoby nadmiernie rozbudowanej, trudnej w odbiorze symboliki, zaciemniającej właściwy wizerunek fortyfikacji. Dlatego zrezygnowano ze szczegółowego prezentowania stadiów rozwojowych, poprzestając na prezentacji wybranych, najbardziej charakterystycznych form budowli. Zaznaczono też obiekty, które na różnych etapach rozwoju twierdzy przestały istnieć. Mapa ma więc charakter kumulacyjny, a twierdza w przedstawionym na niej kształcie nigdy nie funkcjonowała w rzeczywistości.

Mapa z pewnością będzie pomocna także krajoznawcom i miłośnikom wycieczek po obu stronach rzeki Wisły i Wieprza.  Karta pt. „Rejon umocniony Dęblin – Puławy” obejmuje region od Zwolenia, Garbatki-Letniska oraz Kozienic po Kazimierz Dolny i Janowiec.  Druga karta pt. „Twierdza Dęblin” prezentuje szczegółowe założenia umocnień funkcjonujące na przestrzeni ponad 100 lat, na terenie obecnego miasta Dęblin i najbliższej okolicy.

Mapa Twierdza Dęblin to kolejna inicjatywa Muzeum Sił Powietrznych na rzecz promocji historii dęblińskiej twierdzy. W latach 2017-2021 organizowaliśmy spacery historyczne w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa, spotkania dla przewodników turystycznych Wisła Guide Tour, Ferie z Historią oraz Międzynarodowy Dzień Przewodnika Turystycznego.  W 2019 roku Cytadela twierdzy była miejscem wojskowego pikniku historycznego „Good Morning Dęblin”. We wrześniu tego roku współorganizowaliśmy dwa pikniki: z okazji 100.lecia przybycia 15 Pułku Piechoty „Wilków” do Dęblina oraz „Łączy nas Wisła” połączony z V. Zaślubinami z Wisłą w Dęblinie. Również z naszej inicjatywy została odnowiona tablica informacyjna przy Bramie Lubelskiej. Muzeum Sił Powietrznych opiniowało także projekt Wiślanej Trasy Rowerowej w województwie lubelskim z uwzględnieniem promocji założeń dawnej twierdzy w Dęblinie.

zdjęcia: Jacek Biesiadka, Paweł Pawłowski, Adam Kostyra- Lotnicza Warszawa, Filip Idzikowski, Dariusz Nowak, Malwina Markiewicz, Jacek Zagożdżon