- Strona główna
- /
- Aktualności
- /
- Inż. Zygmunt Puławski – współtwórca myśliwca PZL P.11
Inż. Zygmunt Puławski – współtwórca myśliwca PZL P.11
121 lat temu, 24 października 1901 roku, w Lublinie przyszedł na świat Zygmunt Puławski, twórca wielu polskich samolotów oraz rozwiązań technicznych, które miały wpływ na rozwój lotnictwa na świecie. Był uczniem Gimnazjum Handlowego A. J. Vetterów. Oprócz pobieranych tam nauk należał także do harcerstwa oraz udzielał płatnych korepetycji. W 1920 r. zdał maturę, po czym w lecie tego roku zgłosił się do Ochotniczego Batalionu Harcerskiego, aby wziąć udział w wojnie polsko-bolszewickiej.
Jesienią tego samego roku rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. Równolegle ze studiami rozwijał swoje zainteresowania sportowe, którymi były: jazda rowerowa, narciarstwo, wioślarstwo czy kajakarstwo. Ponadto uczył się języków: francuskiego, niemieckiego i angielskiego. Z racji mnogości pasji oraz aktywności możemy nazywać go człowiekiem renesansu.
Zainteresowanie lotnictwem oraz doświadczenie nabywał należąc do Sekcji Lotniczej Koła Mechaników, które działało od 1922 roku. To tam zaprojektował szybowiec SL-3. Konstrukcja została zbudowana w warsztatach sekcji w 1924 roku, a w maju i czerwcu 1925 r. wzięła udział w II Krajowym Konkursie Szybowców w Gdyni. Pod koniec studiów zgłosił swój udział w konkursie na projekt samolotu. Zawody zostały ogłoszone przez Departament Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych. Za swój projekt samolotu „Scout” zdobył jedną z nagród.
W 1925 roku uzyskał dyplom inżyniera mechanika specjalności lotniczej. Po tym otrzymał skierowanie na praktykę lotniczą w fabryce samolotów Breguet we Francji. W 1926 roku po powrocie do Polski ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Poznaniu, a następnie Szkołę Pilotów w Bydgoszczy zdobywając odznakę pilota wojskowego.
W 1927 roku rozpoczął pracę w Centralnych Warsztatach Lotniczych w Warszawie na stanowisku głównego konstruktora. Tego samego roku CWL zostały przekształcone w Państwowe Zakłady Lotnicze. To właśnie w nich Puławski zaprojektował słynne samoloty PZL: P.1, P.6, P.7, P.8 i PZL P.11. Odniosły one sukcesy nie tylko w Polsce ale i na arenie międzynarodowej. W 1931 r. Bolesław Orliński na samolocie PZL P.6 wziął udział w pokazach podczas amerykańskich zawodów National Air Races w Cleveland prezentując karkołomne akrobacje, dzięki którym wypromował polską konstrukcję.
Oprócz samolotów, Zygmunt Puławski wsławił się nowatorskimi projektami, były to: płat o kształcie sylwetki mewy oraz tzw. podwozie nożycowe. Płat otrzymał nazwę „Puławskiego” lub „płatu polskiego”. Miał charakterystyczny kształt, przy kadłubie zwężony i silnie wzniesiony ku górze, a w pewnej odległości od kadłuba załamany, biegnący ku swym końcom poziomo, podparty zastrzałami. Zastosowanie takiego rozwiązania dawało pilotom dobrą widoczność z kabiny. Wynalazek, poza zastosowaniem w samolotach PZL, był używany także m.in. w sowieckich dwupłatowych samolotach Polikarpow I-15 i I-153 oraz włoskich wodnosamolotach Romeo 43 i 44.
Drugi projekt, czyli tzw. podwozie nożycowe to konstrukcja dźwigniowa z amortyzatorami schowanymi w kadłubie. Wynalazek ten zmniejszył opory samolotu. Do dnia dzisiejszego jest stosowany w wielu konstrukcjach.
W 1930 roku inżynier Puławski za zgodą dyrekcji PZL zaprojektował do własnego użytku dwumiejscowy samolot-amfibię PZL-H(PZL.12). Oblatany został przez samego Puławskiego w lutym 1931 roku. 21 marca tego roku, podczas kolejnego lotu, doszło do tragedii. Po starcie z lotniska mokotowskiego w Warszawie, konstruktor-pilot podczas wykonywania zakrętu przy porywistym wietrze, utracił wysokość i rozbił się przy ulicy Kaliskiej na Ochocie. Z powodu ciężkich obrażeń Zygmunt Puławski zmarł w drodze do szpitala. Został pochowany w Lublinie na cmentarzu przy ul. Lipowej.
Samoloty konstrukcji Zygmunta Puławskiego odegrały wielką rolę w historii polskiego lotnictwa wojskowego. Po śmierci inżyniera weszły do produkcji seryjnej takie samoloty jak PZL P.7, PZL P.11a i P.11c. W latach 1932-1933 zbudowano 150 P.7, a w latach 1934-1936 225 sztuk P.11 i P.11c. Samoloty te stały się podstawowymi myśliwcami polskiego lotnictwa do aż do wybuchu II wojny światowej. To przede wszystkim na nich polscy piloci we wrześniu 1939 roku bronili nieba II RP. Ponadto wyprodukowano wersje eksportowe – P.11b oraz jej rozwinięcie – PZL P.24. Samoloty były eksportowane do takich państw jak: Bułgaria, Grecja, Rumunia czy Turcja. W dwóch ostatnich państwach były nawet budowane na licencji.
Marcin Kalbarczyk
Fotografie z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz domeny publicznej
Bibliografia:
- Glass, Polskie Konstrukcje Lotnicze Tom II, Sandomierz 2007
- Jędrzejewski, Polscy piloci doświadczalni, Warszawa 2014
