Donacja na rzecz muzeum

W progach naszego muzeum, już po raz kolejny byliśmy świadkami wzruszającej sceny, kiedy ktoś z naszych zwiedzających odkrywa sylwetkę bliskiej osoby. Maria Gajda pochodzi z Kozienic. W latach 1983-2015 przebywała wraz z mężem na emigracji, w USA. Absolwentka Uniwersytetu Illinois w Chicago. 11 lipca Pani Maria odwiedziła naszą placówkę, aby, jak się okazało odnaleźć, wśród historii podniebnych asów swego wuja Władysława Gnysia.Wzruszona tą historią postanowiła wesprzeć muzeum niebagatelną kwotą 1000 zł. Pani Maria dołączyła do znamienitego grona naszych mecenasów, których wsparcie i działania pozwalają wyłaniać i ukazywać piękne karty historii polskiego oręża. Za ten piękny gest serdecznie dziękujemy.Swą donację Pani Maria złożyła na ręce dyrektora Muzeum Sił Powietrznych – Pawła Pawłowskiego

 
Władysław Gnyś urodził się 24 sierpnia 1910 r. w nieodległej od Dęblina wsi Sarnów, w obecnym powiecie kozienickim. Rodzice – Jan i Marianna z domu Burza – byli szanowanymi gospodarzami, właścicielami dwóch młynów oraz pokaźnego areału gruntów. Niestety podczas I wojny światowej większość majątku utracili. Władysław jako chłopiec uczył się w szkole powszechnej w Sarnach, następnie trafił do szkoły z internatem w Radomiu. Po zakończeniu nauki powrócił na gospodarstwo, które prowadził wraz z bratem. Przygoda z wojskiem rozpoczęła się jesienią 1931 r., kiedy to rozpoczął kurs ogólnowojskowy, uczęszczając w tym samym czasie na przedmaturalne kursy wieczorowe. W 1933 r. rozpoczął kurs pilotażu w Grudziądzu, po którego ukończeniu trafił do 4 Pułku Lotniczego w Toruniu. 20 września 1936 r. pozytywnie rozpatrzone zostało jego podanie do Szkoły Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy. Po złożeniu egzaminu dojrzałości w 1938 r. jako sierżant podchorąży został przyjęty na III rok. Z powodu likwidacji bydgoskiego ośrodka Władysław Gnyś został wysłany na III rok do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. 15 czerwca 1939 r. jako pełnoprawny pilot myśliwski został przydzielony do 121 Eskadry Myśliwskiej 2 Pułku Lotniczego w Krakowie.

Pierwsza strata niemieckiego lotnictwa w Polsce, we wrześniu 1939 roku

W dniu 1 września 1939 roku, lotnik 121 Eskadry Myśliwskiej 2 Pułku Lotniczego w Krakowie, zestrzelił w walce powietrznej, nad miejscowością Żurada, koło Olkusza dwa samoloty bombowe wroga – Dornier Do-17. Historycy po dzień dzisiejszy spierają się o autora tego zwycięstwa. Podawane są dwa nazwiska walczących samotnie w tym rejonie pilotów – ppor. pil. Władysław Gnyś oraz ppor. pil Wilhelm Tadeusz Kawalecki. W swych meldunkach obaj zgłosili tego dnia zestrzelenie jednego samolotu. W przypadku W. Gnysia był to Ju-87. O ataku na Dorniery Gnyś wspominał dopiero po wojnie „Po drugim ataku dwa z nich zniknęły mi z pola widzenia. Musiałem wracać, bo brakowało mi amunicji. Widziałem na ziemi ogień, ale nie miałem czasu zastanawiać się, czy są to trafione przeze mnie samoloty, bo z tyłu nadlatywał kolejny bombowiec. Po powrocie zameldowałem tylko, że w tym rejonie oddałem strzały do niemieckich Dornierów” mówił Władysław Gnyś w czasie przemówienia w 1996 roku, w Żuradzie.  Obie niemieckie załogi poniosły śmierć w szczątkach maszyn. Niemieccy lotnicy zostali pochowani przez mieszkańców wsi w zbiorowej mogile. W 1940 roku ciała zostały ekshumowane i przeniesione do Rzeszy.

Szlak bojowy zaprowadził Gnysia 9 września nad Puławy, a po ewakuacji wraz z grupą polskich pilotów na szkolenia myśliwskie we Francji. Z tego okresu pochodzą zaliczone mu wspólnie z trzema innymi pilotami zestrzelenia samolotów: He 111, Do 17, Bf 109 oraz uszkodzenie czwartego – Do 17. Po kapitulacji Francji Władysław Gnyś udał się drogą morską na „Wyspę Ostatniej Nadziei”, jak często nazywano Wielką Brytanię.

Za zasługi wojenne Władysław Gnyś odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 10766), trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Polowym Znakiem Pilota (nr 335), Odznaką Honorową za Rany i Kontuzje oraz – za kampanię francuską – Croix de Guerre. Służbę zakończył w polskim stopniu kapitana i brytyjskim Flight Lieutenanta (W związku z funkcyjnym kluczem przydzielania stopni w Wielkiej Brytanii Gnyś czasowo posiadał stopień Acting Squadron Leadera). W wieku 89 lat podpułkownik Władysław Gnyś zmarł 28 lutego 2000 r. Spoczywa na cmentarzu Mount Osborne w Beamsville w prowincji Ontario w Kanadzie.

Fotografia jednego z dwóch niemieckich samolotów Dornier, prawdopodobnie zestrzelonych przez ppor. pil. Władysława Gnysia w miejscowości Żurada koło Olkusza, w dniu 01.09.1939r.

Poniżej fotografia fragmentu samolotu z tabliczką znamionową firmy Dornier.fotografia ze zbiorów Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Fotografia tablicy pamiątkowej znajdującej się w zbiorach MSP

TAK TRAGICZNIE DLA AGRESORA ZAKOŃCZYŁA SIĘ JEGO WYPRAWA DO POLSKI

Grupa niemieckich oficerów przy wraku jednego z dwóch samolotów Dornier Do-17, zestrzelonych nad Żuradą koło Olkusza, które spadły między zabudowaniami tej miejscowości

Fotografia za http://www.1939.pl

Więcej na temat biografii Władysława Gnysia na: http://www.polishairforce.pl