„Czesław Tański – Ikar z Mazowsza”

Ojcami światowej awiacji są bezapelacyjnie Bracia Orville i Wilbur Wright. 17 grudnia 1903 r. nieopodal Kill Devil Hills w Karolinie Północnej ich „Flyer”, napędzany silnikiem statek powietrzny, wykonał pierwszy sterowany lot i rozpoczął erę awiacji. A kto był „ojcem polskiego lotnictwa”?…

Wynalazca, wizjoner, artysta, człowiek renesansu – Czesław Tański. Już w ostatniej dekadzie XIX wieku wymyślił, zbudował i nazwał „Lotnię”, zwaną także „Lotnią Tańskiego”. 17 lipca świętowaliśmy 160. rocznicę jego urodzin. Muzeum Sił Powietrznych było współorganizatorem wydarzeń, które w Muzeum Wsi Radomskiej przypomniały wybitną postać pioniera polskiej awiacji. Dlaczego w Radomiu? Bohater wydarzenia przyszedł na świat i był wychowywany w dworku z Pieczysk nieopodal Grójca, który jest obecnie obiektem muzealnym radomskiego skansenu.

Muzeum Wsi Radomskiej przygotowało godną Tańskiego imprezę urodzinową. W jego rodzinnym domu oraz w jego okolicach odbywały się inscenizacje historyczne, przypominające ważne momenty z życia wynalazcy „Lotni”. Można było doświadczyć iście arystokratycznej przyjemności jazdy bryczką lub powozem. Konie były nie tylko wielką pasją życiową Czesława Tańskiego. Od 1893 r. jako dyplomowany artysta malarz był zatrudniony w stadninie w Janowie Podlaskim, gdzie wykonywał zamówione portrety koni. Niedaleko stadniny, w miejscowości Wygoda przystąpił do eksperymentów lotniczych, które zaowocowały wkrótce budową samolotu z napędem gumowym.

W 1894 roku, razem z miejscowym stolarzem, zbudował „Lotnię”! Powstało kilka jej wersji, na których w 1896 roku udało się wykonać skoki-wzloty. Tański osobiście wznosił się i wykonywał krótkie loty ślizgowe. Od 1898 roku wykonywał także ryzykowne loty z 3,5 metrowego rusztowania. Kilka z nich skończyło się rozbiciem „Lotni”, której wierna rekonstrukcja, autorstwa kpt. pil. Wojciecha Tomaszewskiego była kolejną, wielką atrakcją w radomskim skansenie.

Z okazji wydarzenia pn. „Czesław Tański – Ikar z Mazowsza” Muzeum Sił Powietrznych przygotowało wystawę „Z historii polskiego lotnictwa”. Oprócz rekonstrukcji „Lotni Tańskiego” składają się na nią między innymi modele samolotów oraz inne artefakty, które są eksponowane w malowniczym obiekcie – XIX-wiecznej stodole z Grójca. Wystawa będzie czynna do 22 września.

Pracownicy naszej placówki przygotowali także interesujące stoisko muzealne, na którym można było między innymi skleić model samolotu, własnoręcznie przygotować bransoletkę survivalową, czy zasiąść w trenażerze fotela samolotu TS-11 „Iskra”, którego oficjalne pożegnanie ze służbą w Siłach Powietrznych odbędzie się w 41. Bazie Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie już 27 lipca.

„TS” to inicjały Tadeusza Sołtyka, urodzonego i wychowanego w Radomiu inżyniera, głównego konstruktora „Iskry”, na której od lat 60-tych XX wieku wyszkoliły się pokolenia polskich pilotów wojskowych. Nie zabraknie więc tematów, które będą stanowiły podstawę do dalszej współpracy Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie oraz Muzeum Wsi Radomskiej.