103 rocznica zaślubin Polski z morzem

Sto trzy lata temu 10 lutego 2020 roku Polska powróciła nad Bałtyk. Dla uczczenia 28 czerwca 1919 roku podpisany został traktat pokojowy w Wersalu kończący I Wojnę Światową. Na mocy tego dokumentu Polska odzyskała dostęp do Morza Bałtyckiego na odcinku 147 km. W granicach jednak nie znalazły się większe miasta portowe takie jak Gdańsk. Został on Wolnym Miastem pozostającym pod protektoratem Ligi Narodów. Zgodnie z postanowieniami wersalskimi od 10 stycznia 1920 roku Polska mogła przejmować należące jej tereny.

W październiku 1919 roku gen. Józef Haller objął dowództwo Frontu Pomorskiego w celu pokojowego i planowanego przejęcia Pomorza. Przejmowanie ziem pomorskich rozpoczęło się 18 stycznia 1920 roku od zajęcia Torunia. W trakcie zajmowania terenów od wycofujących się wojsk niemieckich doszło do kilku incydentów stawiania zbrojnego oporu oraz przypadków sabotażu. Odzyskiwanie Pomorza pomimo marginalnych trudności przebiegało bez większych zakłóceń. Trwało do 11 lutego 1920 roku kiedy ostatni żołnierze opuścili Gdańsk.

10 lutego 1920 roku zorganizowano uroczystość symbolicznych zaślubin Polski z Morzem Bałtyckim. W uroczystości oprócz gen. Józefa Hallera brała udział dwudziestoosobowa delegacja z Sejmu oraz przedstawiciele rządu tacy jak Stanisław Wojciechowski czy wicepremier Wincenty Witos. Wydarzenie odbyło się Pucku a dokładniej w Puckiej Bazie Lotnictwa Morskiego.

Baza powstała w 1911 roku. Powodem dla którego władze Cesarstwa Niemieckiego wybrały to miejsce były dogodne warunki wód zatoki oraz płaski brzeg. Czynniki te dawały idealne możliwości jeśli chodzi o startowanie i lądowanie wodnosamolotów. Po wyzwoleniu, teren ten został oddany 1 Batalionowi Morskiemu. Zaraz po tym na rozkaz dowódcy 1 Batalionu Morskiego został utworzony pluton lotniczy. Dowódcą został kpt. pil. Wiktor Kaczyński, i 27 maja 1920 roku został on mianowany komendantem jednostki lotnictwa morskiego. Trzy lata później w marcu 1923 roku sformowany został Morski Dywizjon Lotniczy.

Zaślubiny odbyły się poprzez wrzucenie do morza jednego z dwóch ofiarowanych przez polskich gdańszczan platynowych pierścieni. W trakcie ceremonii jak mówią przekazy gen. Józef Haller wjechał konno do morza i wrzucił w fale jeden z wręczonych pierścieni.  Na zakończenie uroczystości podpisano akt erekcyjny zaślubin Polski z morzem.

Obecnie w puckim porcie rybackim znajdują się: replika słupka zaślubinowego, popiersie generała Józefa Hallera oraz ławeczka, na której można wysłuchać nagrania oryginalnej przemowy generała i fragmentu homilii ks. Józefa Wryczy. Warto odwiedzić Muzeum Morskiego Dywizjonu Lotniczego mającego siedzibę w jednym z zachowanych budynków MDLotu. Na terenie lotniska zachował się oryginalny hangar, a w nieodległym Władysławowie dom należący do generała Hallera „Hallerówka” – Oddział Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy.

Warto zaznaczyć wkład „Błękitnej Armii” w formowanie polskiego lotnictwa wojskowego. Wraz z drugim rzutem wojsk do Polski zaczęły przybywać eszelony lotnicze: trzy eskadry wyposażone w samoloty Breguet XIV A2. Były to 39, 66 i 59 Eskadra – ta stworzona we Francji  w toku działań wojennych przemianowana na 17 Eskadrę Wywiadowczą, 11 sierpnia 1920 roku została przeniesiona do Dęblina. Przybyła jedna Eskadra na samolotach SPAD VII i trzy Eskadry Salmsonów 2A2, Park Lotniczy oraz Francuska Szkoła Pilotów, która trafiła na podwarszawskie Pole Mokotowskie, a w 1920 roku na 6 tygodni również do Dęblina. W sumie do Polski trafiło 98 samolotów, co dla rodzącego się polskiego lotnictwa wojskowego stanowiło ogromne wsparcie.

Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe