Rozpoczynamy projekt rewitalizacji lotniskowej wieży ciśnień w Dęblinie

14 stycznia 2022 roku zapisze się w kalendarium ważnych wydarzeń w historii Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie.

Muzeum stało się właścicielem działki o powierzchni ponad 53 arów wraz z historyczną lotniskową wieżą ciśnień. Po 4 latach starań, nieruchomość została wyodrębniona z terenu Garnizonu Dęblin. W imieniu Skarbu Państwa, teren został przekazany w formie darowizny na rzecz Muzeum przez Starostę Ryckiego – Pana Dariusza Szczygielskiego. Akt notarialny, sygnowany przez dyrektora Muzeum Sił Powietrznych – Pawła Pawłowskiego, otwiera możliwości inwestycyjne instytucji kultury, we współpracy z samorządem lokalnym i organizacjami społecznymi.

Projekt rewitalizacji lotniskowej wieży ciśnień zakłada przystosowanie obiektu do nowej funkcji: punktu widokowego i wypoczynkowego z galerią historyczną. Naszym zamierzeniem jest połączenie potrzeb różnych środowisk: wieża ciśnień ma stać się miejscem prezentacji historii lotniczego garnizonu. Na dolnych trzech kondygnacjach ma powstać galeria historyczna z wystawą tematyczną. W miejscu betonowego naczynia zbiorczego, zlokalizowanego na szczycie wieży, powstanie dwukondygnacyjna przestrzeń, która zmieni się  w kawiarnię panoramiczną. Tuż obok niej planowany jest zewnętrzny taras widokowy.

Komunikację będzie zapewniać, atrakcyjna sama w sobie, zewnętrzna panoramiczna winda oraz ażurowe schody ewakuacyjne. Dodatkową, awaryjną komunikację zapewniałaby istniejąca obecnie spiralna klatka schodowa ze stopniami zabiegowymi, położona centralnie     w osi wieży. Na szczycie mógłby zostać zamontowany teleskop, wg projektu zgłoszonego przez studenckie koło naukowe z Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie.

Ważne jest również otoczenie wieży. Projekt zakłada wytyczenie parkingów dla autokarów i samochodów osobowych. Powszechna  dostępność obiektu od strony ulicy Spacerowej jest warunkiem powodzenia projektu. Wzbogaceniem oferty turystycznej i edukacyjnej ma być posadowienie w bliskim sąsiedztwie wieży wodnej,  drugiego obiektu – tj. wyremontowanej wieży spadochronowej. Obie budowle wpiszą się w projekt rewitalizacji tego zakątka lotniczego garnizonu.

Lotniskowa wieża ciśnień została zaprojektowana i zbudowana specjalnie na potrzeby infrastruktury powstającej tu od początku lat 20-tych XX wieku szkoły lotniczej. Na podstawie posiadanych dokumentów budowy lotniczego kompleksu, prowadzonych przez inż. Michała Trembeckiego, wiemy, że powstała w latach 1926 – 1927,  umożliwiając zaopatrzenie całego terenu w wodę.  Obiekt ten, często pojawia się często we wspomnieniach pilotów jako punkt orientacyjny. Jeszcze przed drugą wojną światową na jego szczycie była zamontowana dużej mocy lampa szlakowa, pomocna podczas nawigacji nocą. Podczas bombardowania Dęblina we wrześniu 1939 roku wieża została nieznacznie uszkodzona, o czym świadczą ślady po remoncie na jednym z jej filarów. Po 1945 roku wieża nadal spełniała swoje funkcje techniczne, ostatecznie została wyłączona z użytkowania w końcu lat 90-tych XX wieku. Nieruchomość znajdowała się na terenie zamkniętym i podlegała pod Rejonowy Zarząd Infrastruktury MON.

Projekt rewitalizacji lotniskowej wieży ciśnień zainicjował dyrektor Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie w 2017 roku. Wieża była przedmiotem wielu artykułów oraz prezentacji podczas konferencji, a także punktem spacerów historycznych po Garnizonie Dęblin organizowanych przez Muzeum m.in. podczas Międzynarodowego Dnia Przewodnika Turystycznego. Projekt rewitalizacji został wpisany do „Koncepcji rozwoju muzealnictwa wojskowego na lata 2019 – 2028” zatwierdzonej przez Ministra Obrony Narodowej. To właśnie na podstawie tego dokumentu rozpoczęto procedurę przejęcia.

Pierwszym krokiem, jaki stoi przed Muzeum, będzie wykonanie szczegółowej inwentaryzacji terenu wraz z orzeczeniem o stanie technicznym wieży a następnie stworzenie koncepcji programowo przestrzennej z wizualizacjami i programem funkcjonalnym, który określi sposoby użytkowania wieży wraz z przyległym terenem.

W niedalekiej przyszłości po zakończeniu remontu, teren wokół wieży ciśnień zostanie wyodrębniony z terenu garnizonu i otwarty dla publiczności od strony ulicy Spacerowej. Właśnie od strony południowej zostanie posadowiona nowa szeroka brama przesuwna umożliwiająca wjazd autokarów i samochodów osobowych na wewnętrzny parking przy wieży. Naszym celem jest uratowanie tego ciekawego zabytku techniki oraz jego udostępnienie dla mieszkańców i turystów.

Dzięki staraniom podjętym przez Muzeum Sił Powietrznych, już niedługo wieża stanie się kolejną atrakcją turystyczną Dęblina. Naszym zamierzeniem jest by przejęcie tego obiektu przez Muzeum stanowiło wkład w budowanie potencjału turystycznego miasta, pozwalając jednocześnie na uratowanie ważnego elementu krajobrazu kulturowego Dęblina

Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie zwraca się z apelem do mieszkańców i miłośników historii o przekazywanie lub udostępnienie cyfrowych kopii, zdjęć oraz materiałów archiwalnych dot. wieży ciśnień z prywatnych i rodzinnych archiwów, celem lepszego udokumentowania jej dziejów oraz opracowania ekspozycji tematycznej.

wykorzystano materiały fotograficzne ze zbiorów Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie oraz archiwum prywatnego Tomasza Kopańskiego